Jak długo powierzchnie polimerowe aktywowane plazmą pozostają otwarte?
W celu poprawy adhezji polimerów można przeprowadzić wstępną obróbkę powierzchni przy wykorzystaniu procesu plazmowego. Jednak trwałość osiągniętych efektów zależy od rodzaju zastosowanego polimeru i lakieru, a także od dodatków i warunków środowiskowych. Pod tym kątem dwie instytucje badawcze przeanalizowały podstawowe mechanizmy aktywacji oraz główne czynniki wpływające na długoterminową stabilność wstępnej obróbki plazmowej dodatków i lakierów polimerowych przewidzianych do klejenia.
Materiały polimerowe i powierzchnie lakierowane są obecnie łączone albo ze sobą, albo jako elementy hybrydowe z innymi rodzajami powierzchni w ramach wielu zastosowań technicznych [1]. W takich przypadkach technologia klejenia pozwala na równomierne rozłożenie i przeniesienie siły na większej powierzchni zespolenia, co przekłada się na wysoką wytrzymałość statyczną i dynamiczną połączenia elementów.
Niemniej wiele polimerowych powierzchni technicznych wymaga odpowiedniej obróbki wstępnej w celu poprawy właściwości adhezyjnych – przede wszystkim ze względu na niską energię powierzchniową, ale także z uwagi na zanieczyszczenia powstające w procesie produkcyjnym [2-4]. W tym kontekście w zależności od zastosowania stosuje się różne procesy obróbki wstępnej, takie jak szlifowanie, mycie (w tym próżniowe i suchym lodem) oraz obróbkę wodną i rozpuszczalnikową [3-8].
Chociaż metody te pozwalają usuwać uciążliwe zanieczyszczenia oraz warstwy niezdefiniowanych krawędzi z powierzchni podłoża, niemal nie powodują one chemicznej modyfikacji powierzchni. Dlatego wiele polimerów niskoenergetycznych (niepolarnych) wymaga tak zwanych procesów aktywujących, które odgrywają ważną rolę w tworzeniu polarnych grup funkcyjnych na powierzchni. Grupy te zapewniają lepszą zwilżalność podczas nakładania klejów oraz umożliwiają częściowe interakcje reaktywne [8]. Do tego celu często wykorzystuje się przyjazne dla środowiska suche procesy chemiczne, takie jak obróbka plazmą niskociśnieniową (ND) lub atmosferyczną (AD) [8-12]. Efekt czyszczenia (usuwania zanieczyszczeń) przy jednoczesnym aktywowaniu powierzchni w miejscu łączenia przynosi znaczącą poprawę zwilżalności oraz właściwości adhezyjnych wcześniej niepolarnych polimerów.
Procedury obróbki plazmą niskociśnieniową umożliwiają przeprowadzanie homogenicznej funkcjonalizacji złożonych powierzchni elementów, a nawet materiałów sypkich w procesach masowych. Oprócz tego wyładowania plazmy niskociśnieniowej mogą być przeprowadzane w niskich temperaturach (typowa temperatura robocza: od 30°C do 80°C), co oznacza możliwość obróbki plazmą wrażliwych na temperaturę materiałów polimerowych. Techniki obróbki plazmą atmosferyczną doskonale sprawdzają się w procesach lokalnej liniowej aktywacji elementów. Wyższe przepływy energii w porównaniu z plazmą niskociśnieniową można dostosować do odporności temperaturowej poddawanych obróbce polimerów poprzez dobór odpowiedniego wzbudzenia wyładowania oraz odpowiednich parametrów procesu [13].
Jednak efekty aktywacji uzyskane w wyniku obróbki plazmą często wykazują ograniczoną stabilność w perspektywie długoterminowej (np. [13–16]). Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest reorientacja łańcuchów polimerowych z utworzonymi grupami funkcyjnymi [17] i/lub osadzanie się związków chemicznych (adsorbatów) z powietrza na indukowane plazmą ośrodki hydrofilowe [14]. W tym kontekście potencjalny spadek poziomu aktywacji zależy nie tyle od czasu otwarcia po obróbce wstępnej, ale raczej od warunków środowiskowych (temperatura, wilgotność) oraz rodzaju polimeru (stopień usieciowania i ruchliwość łańcuchów polimerowych) [18–20]. Innym ważnym powodem możliwego pogorszenia uzyskanych parametrów aktywacji plazmą są dodatki/wypełniacze dodawane obecnie do niemal wszystkich polimerów technicznych. Substancje te mogą migrować z materiału masowego na poddawaną obróbce powierzchnię [18, 21], co wpływa negatywnie na jego zwilżalność i właściwości adhezyjne [22]. Wreszcie: reaktywne formy plazmy, ich mechanizmy interakcji z polimerem lub lakierem, a tym samym stopień i stabilność funkcjonalizacji powierzchni, zależą od zastosowanego źródła plazmy oraz od intensywności obróbki [23, 24].
Tabela materiałów i metod
![Tabel-materials-method](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/Tabel-materials-method.jpg)
W celu uzyskania wyników dla kilku branż uwzględniono różnego rodzaju powłoki lakierów polimerowych i przezroczystych, które przeanalizowano jako podłoża polimerowe i – z uwagi na typowe zastosowania – połączono je klejem poliuretanowym 1k i 2k oraz dwiema taśmami samoprzylepnymi na bazie akrylanu (tabela 1). Wszystkie wybrane podłoża wykazują niską zwilżalność oraz niskie właściwości adhezyjne przed poddaniem obróbce.
Aby zbadać stabilność parametrów aktywacji w usystematyzowany sposób, podłoża polimerowe poddane i niepoddane obróbce plazmowej były przechowywane w obecności różnych czynników zewnętrznych, w tym czasów otwarcia, a następnie zostały zbadane pod kątem właściwości powierzchniowych i adhezyjnych. Czas otwarcia definiuje się jako czas między aktywacją plazmą a klejeniem, w toku którego podłoże podlega oddziaływaniu różnych warunków klimatycznych (A: 23°C, 50% wilgotności względnej, B: 40°C, 80% wilgotności względnej).
Aktywację plazmą powierzchni oceniano głównie w oparciu o wartości energii powierzchniowej uzyskane w wyniku pomiarów kąta zwilżania oraz zawartości frakcji polarnej. W celu uzyskania charakterystyki ilościowej zespoleń zawierających kleje o konsystencji pasty przeprowadzono próby odrywania rolką zgodnie z normą DIN EN 1464 [25], natomiast w celu oceny właściwości adhezyjnych taśm na wybranych bezbarwnych powłokach lakierniczych przeprowadzono próby odrywania pod kątem 90° zgodnie z normą DIN EN 1939 [26]. W oparciu o procesy opisane w normach odporność na odrywanie można zdefiniować jako uśrednioną wartość zmierzonej siły odrywania, której należy użyć, aby rozdzielić dwie połączone części.
Wyniki badań
![01](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/01.jpg)
Średnia wytrzymałość na odrywanie (DIN EN 1939) taśm na powłoce lakierniczej (I) w warunkach referencyjnych bez obróbki powierzchni oraz z obróbki plazmą atmosferyczną ze zmienną intensywnością w korelacji z energią powierzchniową i polarnością. (Źródło zdjęcia: IFAM)
Na potrzeby zdefiniowania parametrów procesu dla głównych eksperymentów intensywność obróbki plazmowej była początkowo systematycznie zmieniana w ramach szerokiego zakresu istotnych parametrów procesu. Następnie oceniono wybór parametrów pod kątem ich wpływu na procesy aktywacji w zależności od powłok i materiałów. W przypadku plazmy atmosferycznej zastosowano różne parametry odległości między wylotem dyszy plazmowej a powierzchnią podłoża, szybkości procesu oraz liczby cykli roboczych. W przypadku plazmy niskociśnieniowej skupiono uwagę na eksperymentach dotyczących wpływu mocy plazmy i czasu trwania procesu. W ramach oceny zmiana energii powierzchniowej (polarności) podłoży została zmierzona bezpośrednio po obróbce wstępnej, a następnie skorelowana z wynikami prób adhezji.
![02](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/02.jpg)
Średnia wytrzymałość na odrywanie (DIN EN 1464) połączeń PP-1K-PU w warunkach referencyjnych bez obróbki powierzchni oraz z różnymi parametrami plazmy ND w korelacji z energią powierzchniową i polarnością. (Źródło zdjęcia: LWF)
Na rysunkach 1 i 2 przedstawiono zmierzone średnie siły odrywające badanych powłok lakierniczych i podłoży PP w porównaniu z uzyskanymi wartościami energii powierzchniowej. Wszystkie zastosowane procesy plazmowe wykazują znaczący wzrost wartości energii powierzchniowej – zwłaszcza części niepolarnej – w porównaniu do stanu bez obróbki (UB). Stopień aktywacji koreluje z intensywnością obróbki plazmowej. Podczas prób kleju niepoddane obróbce podłoża PP są narażone na utratę adhezji (AF) na całej długości warstwy kleju już po umieszczeniu w przyrządzie do odrywania. Podczas gdy niepoddane obróbce podłoża oferują niską lub bliską zeru adhezję, próbki poddane intensywnej obróbce wykazują znaczący wzrost średniej wytrzymałości na odrywanie w porównaniu z niepoddanymi obróbce powierzchniami odniesienia. Jednak najlepszą adhezję uzyskuje się z parametrami obróbki o niższej intensywności. Procentowa wartość pęknięcia kohezyjnego w kleju (CF) rośnie w miarę zmniejszania się intensywności obróbki. Nawet niski poziom aktywacji zapewnia niemal 100-procentowe pęknięcie kohezyjne bezpośrednio po obróbce plazmowej powierzchni. Stanowi to zaprzeczenie stawianych często twierdzeń, że istnieje prosta korelacja między energią powierzchniową a adhezją.
![03](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/03.png)
Średnia wytrzymałość na odrywanie (DIN EN 1464) połączeń PP-1K-PU w przypadku niepoddanych obróbce powierzchni referencyjnych i powierzchni po obróbce plazmą ND (PP-GF30: 12W12s; PP-TD40: 15W15s) w zależności od czasu otwarcia podczas przechowywania A (po lewej) i B (po prawej) w korelacji z energią powierzchniową i polarnością. (Źródło zdjęcia: LWF)
Na rysunku 3 pokazano, że wydłużenie czasu otwarcia prowadzi do zmniejszenia zwilżalności podłoży PP poprzez zmniejszenie zawartości frakcji polarnej. Proces przebiega szybciej w przypadku przechowywania B, ale po 28 dniach otwarcia wartości są nadal wyższe w porównaniu z niepoddanymi obróbce powierzchniami odniesienia. Próby adhezji wykazały również spadek średniej wytrzymałości na odrywanie dla obu powłok PP już po 1 dniu. Jednak także w tym przypadku adhezja jest nadal znacznie wyższa po 28 dniach w porównaniu z niepoddanymi obróbce powierzchniami odniesienia niezależnie od dodatków i warunków przechowywania.
![05](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/05.jpg)
Średnia wytrzymałość na odrywanie (DIN EN 1939) taśm na powłoce lakierniczej (I) w przypadku niepoddanych obróbce powierzchni odniesienia oraz po obróbce plazmą AD (parametry procesu #E) w zależności od czasu otwarcia podczas przechowywania A (po lewej) i B (po prawej) w korelacji z energią powierzchniową i polarnością. (Źródło zdjęcia: IFAM)
Na rysunku 4 przedstawiono zmiany średniej wytrzymałości na odrywanie taśm na przykładzie powłoki lakierniczej (I) w zależności od czasu otwarcia. W obu wariantach przechowywania wykryte siły wykazują silną korelację ze zmierzonymi wartościami energii powierzchniowej i polarności. Jednak także w tym przypadku wartości nie spadają do poziomu niepoddanych obróbce powierzchni odniesienia. Po 28 dniach czasu otwarcia obie taśmy nadal wykazują wytrzymałość na odrywanie na poziomie ok. 78% (przechowywanie A) i ok. 65% (przechowywanie B) wartości uzyskanej bezpośrednio po obróbce plazmowej.
Ogólnie należy uznać, że powłoki lakiernicze i PP wykazują wysoką długoterminową stabilność parametrów aktywacji uzyskanych w toku obróbki plazmowej w obu wariantach przechowywania.
![04-1](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2023/03/04-1.jpg)
Średnia wytrzymałość na odrywanie (DIN EN 1939) i energie powierzchniowe dla powłok lakierniczych (I) podczas badań reaktywacji plazmy AD (parametr procesu plazmowego #E). (Źródło zdjęcia: IFAM)
W celu ustalenia możliwej reaktywacji parametrów aktywacji, które uległy pogorszeniu w czasie otwarcia, przeprowadzono przykładowe próby z udziałem powłoki lakierniczej (I). Po 1 dniu otwarcia w ramach przechowywania B próbki poddane obróbce plazmą poddano ponownej obróbce (reaktywacji) z tymi samymi parametrami roboczymi, a następnie ponownie poddano przechowywaniu B. Jak pokazano na rysunku 5, obniżone wartości energii powierzchniowej i wytrzymałości na odrywanie (1d-B) można podnieść do poziomu porównywalnego z wartościami aktywacji uzyskanymi bezpośrednio po pierwszej obróbce plazmą (por. 0d i 1d-B reakt.). Jednak stopień aktywacji uzyskany za drugim razem zmniejsza się w czasie otwarcia w tempie porównywalnym do obserwowanego po pierwszej obróbce plazmą (por. 1d-B reakt. 1d-B).
Podsumowanie
Zakres tematyczny niniejszego badania obejmuje złożone kwestie naukowe związane z mechanizmami aktywacji powierzchni polimerowych poddanych wstępnej obróbce plazmą z uwzględnieniem poziomu adhezji oraz długoterminowej stabilności uzyskanych parametrów aktywacji. W tym kontekście polimery zawierające dodatki lub wypełniacze oraz powłoki lakiernicze zostały poddane wstępnej obróbce plazmą niskociśnieniową i atmosferyczną, a następnie były one przechowywane w określonych warunkach klimatycznych oraz zostały zbadane z wykorzystaniem prób nieniszczących i niszczących po upływie określonego czasu. Pozwoliło to na ustalenie w usystematyzowany sposób właściwości w zakresie zwilżalności i adhezji stosowanych metod klejenia w zależności od rodzaju polimeru, intensywności obróbki, czasu otwarcia oraz warunków przechowywania.
W pierwszym kroku zróżnicowano parametry robocze w szerokim, zależnym od zastosowania zakresie i opisano uzyskany stopień aktywacji. Udało się wykazać, że obróbka plazmą prowadzi do wzrostu wartości energii powierzchniowej i adhezji, co oznacza, że powierzchnie mogą zostać aktywowane w wystarczającym stopniu przy zastosowaniu niskiej intensywności obróbki.
Wraz ze wzrostem czasu otwarcia zaobserwowano i opisano spadek parametrów aktywacji uzyskanej w toku obróbki plazmą, co zgodnie z oczekiwaniami doprowadziło do zmniejszenia zwilżalności tworzyw sztucznych. Niemniej przeprowadzone próby zaprzeczyły stawianym często twierdzeniom, że istnieje prosta korelacja między energią powierzchniową a adhezją lub raczej stabilnością uzyskanych połączeń klejonych.
Ogólnie rzecz biorąc, badane podłoża nadal wykazywały znaczący stopień aktywacji po 28 dniach otwarcia, co wciąż oznacza istotnie lepsze poziomy zwilżalności i adhezji powierzchni polimeru w porównaniu z niepoddaną obróbce powierzchnią odniesienia.
Informacja na temat finansowania
Projekt badawczy IGF „OffPlas” (Nr IGF: 19661 N), realizowany przez Forschungsvereinigung Dechema e.V. [Stowarzyszenie Badawcze Dechema], z siedzibą pod adresem Theodor-Heuss-Allee 25, 60486 Frankfurt nad Menem, został sfinansowany z funduszy AIF w ramach Programu Promocji Wspólnych Badań Przemysłowych i Rozwoju (IGF) realizowanego przez niemieckie Federalne Ministerstwo Gospodarki i Technologii na mocy uchwały niemieckiego parlamentu federalnego. Chcielibyśmy podziękować stowarzyszeniu za wsparcie finansowe i organizacyjne. Pragniemy również podziękować wszystkim partnerom branżowym za doskonałą współpracę.
Bibliografia
[1] Stauber, R.: „Kunststoffe im Automobilbau. Technische Lösungen und Trends” [Tworzywa sztuczne w przemyśle motoryzacyjnym. Rozwiązania techniczne i trendy], w: ATZ Automobiltech Z, rok 109 (2007), str. 202–209. WWW: https://doi.org/10.1007/BF03221872 (dostęp: 4 listopada 2020 r.).
[2] Gleich, H., Hartwig, A. i Lohse, H.: „Warum das Vorbehandeln so wichtig ist” [Dlaczego obróbka wstępna jest tak ważna], w: Adhäsion [Adhezja] 9/2016, str. 34–38.
[3] Fischer, S.: „Polymerbauteile reinigen und aktivieren” [Czyszczenie i aktywacja elementów polimerowych], w: Besser lackieren [Lepsze lakierowanie] 1/2009, str. 12.
[4] Fischer, S.: „Kunststoff-Oberflächen prozesssicher reinigen und aktivieren” [Niezawodne czyszczenie i aktywowanie powierzchni], w: Besser lackieren [Lepsze lakierowanie] 3/2010, str. 10.
[5] Bischoff, ִR., Wahono, W.: „Vorbehandlung der Kunststoffoberfläche” [Obróbka wstępna powierzchni z tworzyw sztucznych], w: Brockmann, W., Dorn, L., Käufer, H.: „Kleben von Kunststoffen mit Metall” [Łączenie tworzyw z metalami], Berlin 1989, str. 152–179.
[6] Sherman, R., Grob, J. i Whitlock, W.: „Dry surface cleaning using CO2 snow” [Czyszczenie powierzchni na sucho przy użyciu suchego lodu], w: J. Vac. Sci. Technol. B, t. 9, nr 4, (1991), str. 1970–1977.
[7] Rasche, M.: „Oberflächenbehandlungsverfahren, Bewertungskriterien und Entwicklungstrends” [Procesy obróbki powierzchni, kryteria oceny i trendy rozwojowe], materiały z konferencji SWISS BONDING ’92, która odbyła się w dniach 19–21 maja 1992 r. w Bazylei, red.: Schindel-Bidinelli, E.H., str. 71–82.
[8] Wilken, R., Gleich, H.: „Kunststoffe richtig vorbehandeln. Teil 1” [Prawidłowa obróbka wstępna tworzyw sztucznych. Część 1], w: Adhaes Kleb Dicht, rok 60 (2016), t. 11, str. 26–31. https://doi.org/10.1007/s35145-016-0071-6
[9] Fischer, S.: „Polymeroberflächen optimal reinigen und aktivieren” [Optymalne czyszczenie i aktywowanie powierzchni polimerowych], GAK 2/2011 – rok 64, str. 110–111.
[10] Roth-Fölsch, A. i Lödel, T.: „Eine Frage des Kontaktwinkels” [Kwestia kąta zwilżania], w: Kunststoffe [Tworzywa sztuczne] 11/2012, str. 37–39.
[11] Projekt IGF „ExAkt: Einsatz einer VUV-Excimerlampe zur Aktivierung von Polymeren für das Kleben” [Zastosowanie lampy ekscymerowej VUV do aktywacji polimerów pod kątem klejenia], projekt nr 16296 N/1, okres finansowania: od 1 stycznia 2010 r. do 30 kwietnia 2012 r.
[12] Dokumentacja kursu „DVS®/EWF-Klebfachingenieur” [inżynier specjalista w dziedzinie klejenia] od Fraunhofer IFAM
[13] Lommatzsch, U.: „Erfolgreicher Einsatz von Plasma-Jets in der Produktion” [Skuteczne wykorzystanie dyszy plazmowych w produkcji], w: Adhaes Kleb Dicht, rok 49 (2005), t. 7–8, str. 46–50. WWW: https://doi.org/10.1007/BF03243631 [dostęp: 4 listopada 2020 r.].
[14] Liston, E.M., Martinu, L., Wertheimer M.R.: „Plasma surface modification of polymers for improved adhesion: a critical review” [Plazmowa modyfikacja powierzchni materiałów polimerowych w celu poprawy adhezji: krytyczna ocena], w: Journal of Adhesion Science and Technology, rok 7 (1993), t. 10, str. 1091–27. WWW: https://doi.org/10.1163/156856193X00600 [dostęp: 4 listopada 2020 r.].
[15] Projekt badawczy „KUFOPLAS” niemieckiego Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych (BMBF) z projektami pomocniczymi o numerach 02PP2130, 02PP2131 i 02PP2132, okres finansowania: od 1 czerwca 2011 r. do 31 maja 2005 r.
[16] Abourayana H. M. i Dowling D. P.: „Plasma Processing for Tailoring the Surface Properties of Polymers” (Obróbka plazmowa w celu dostosowania właściwości powierzchni polimerów), rozdział książki „Surface Energy” (Energia powierzchniowa), ISBN 978-953-51-2216-6, Intech-Open Access Publisher (2015), str. 123–152.
[17] Manenq, F., Carlotti, S., Mas, A.: „Some plasma treatment of PET fibres and adhesion testing to rubber” (Obróbka plazmowa włókien PET i badanie przyczepności do gumy), w: Die Angewandte Makromolekulare Chemie [Stosowana chemia makromolekularna], rok 271 (1999), t. 1, str. 11–17. https://doi.org/10.1002/(SICI)1522-9505(19991101)271:1%3C11::AID-APMC11%3E3.0.CO;2-4
[18] Behm, H., Bahre, H., Bahroun, K., Böke, M., Dahlmann, R., Hopmann, Ch., Winter, J.: „Plasma treatment of polypropylene containing different additives” (Obróbka plazmowa polipropylenu zawierającego różne dodatki), referat wygłoszony podczas 21 sympozjum International Symposium on Plasma Chemistry (ISPC 21). Australia, 2013.
[19] Stake, A., Uhlmann, P.: „Neue Funktionsoberflächen für industrielle Anwendung durch Kombination von schaltbaren Polymerbürsten und kratzfesten Klarlacken” [Nowe powierzchnie funkcjonalne do zastosowań przemysłowych dzięki połączeniu przełączanych szczotek polimerowych i odpornych na zarysowania lakierów bezbarwnych], projekt badawczy AiF 350 ZBG. Sprawozdanie końcowe. Okres finansowania: od 1 maja 2010 r. do 31 października 2012 r.
[20] Moritzer, E., Leister, C., Krugmann, J.: „Alterung von plasmabehandelten Kunststoffen. Alles eine Frage der Zeit”? [Starzenie się tworzyw sztucznych poddanych obróbce plazmowej. Czy to tylko kwestia czasu?], w: Doobe, M. (red.): Kunststoffe erfolgreich kleben. Grundlagen, Klebstofftechnologien, Best-Practice-Beispiele. [Skuteczne klejenie tworzyw sztucznych. Podstawy, technologie klejenia, przykłady najlepszych praktyk], Wiesbaden: Springer Vieweg, 2018, str. 81–87.
[21] Wintermantel, E.; Ha S.-W.: Medizintechnik [Technika medyczna], wydanie 5 poprawione i rozszerzone. Berlin, Heidelberg 2009.
[22] Lahidjanian, D.: „Effekte einer Atmosphärendruck-Plasmabehandlung auf luftfahrtspezifische Beschichtungsstrukturen” [Wpływ obróbki plazmą atmosferyczną na struktury powłok wykorzystywanych w lotnictwie], rozprawa naukowa. Technische Universität Berlin, 2011.
[23] Mühlhan, C.: „Plasmaaktivierung von Polypropylenoberflächen zur Optimierung von Klebverbunden mit Cyanacrylat Klebstoffen im Hinblick auf die mechanischen Eigenschaften” [Aktywacja plazmowa powierzchni polipropylenowych w celu optymalizacji wiązania klejów cyjanoakrylowych pod kątem właściwości mechanicznych], rozprawa naukowa. Gerhard-Mercator-Universität-Gesamthochschule Duisburg, 2002.
[24] Metzler, N.: „Strukturelles Kleben im Flugzeugbau: Plasmainduzierte Grenzflächenphänomene in CFK-Klebverbindungen und deren Auswirkungen auf mechanische Eigenschaften” [Klejenie klejami strukturalnymi w przemyśle lotniczym: indukowane plazmą zjawiska międzypowierzchniowe w połączeniach klejem CFC oraz ich wpływ na właściwości mechaniczne]. Rozprawa naukowa. Universität Augsburg 2017.
[25] DIN EN 1464:2010-06, ustalanie odporności na odrywanie połączeń klejowych – metoda walca pływającego, 2010.
[26] DIN EN 1939:2003-12, taśmy samoprzylepne – ustalanie właściwości adhezyjnych, 2003.
Autorzy:
Dr n. przyr. Siergiej Stiepanow
Pracownik naukowy w grupie roboczej ds. technologii plazmy atmosferycznej w Zakładzie Technologii Plazmy i Obróbki Powierzchni (Plato) na uczelni Fraunhofer-Institut für Fertigungstechnik und Angewandte Materialforschung IFAM [Instytut Technologii Wytwarzania i Zaawansowanych Materiałów im. Fraunhofera] w Bremie.
Verena Aßmuth
Pracownik naukowy w grupie roboczej ds. technologii klejenia w Laboratorium für Werkstoff- und Fügetechnik (LWF) [Laboratorium Technologii Materiałów i Klejów] na uczelni Universität Paderborn w Paderborn.
Dr Jörg Ihde
Kierownik grupy roboczej ds. technologii plazmy atmosferycznej w Zakładzie Technologii Plazmy i Obróbki Powierzchni (Plato) na uczelni Fraunhofer-Institut für Fertigungstechnik und Angewandte Materialforschung IFAM [Instytut Technologii Wytwarzania i Zaawansowanych Materiałów im. Fraunhofera] w Bremie.
Prof. Bernd Mayer
Dyrektor Zakładu Technologii Klejenia na uczelni Fraunhofer-Institut für Fertigungstechnik und Angewandte Materialforschung IFAM [Instytut Technologii Wytwarzania i Zaawansowanych Materiałów im. Fraunhofera] w Bremie.
Dr Dominik Teutenberg
Starszy inżynier w Laboratorium für Werkstoff- und Fügetechnik (LWF) [Laboratorium Technologii Materiałów i Klejów] na uczelni Universität Paderborn w Paderborn.
Prof. Gerson Meschut
Kierownik instytutu w Laboratorium für Werkstoff- und Fügetechnik (LWF) [Laboratorium Technologii Materiałów i Klejów] na uczelni Universität Paderborn w Paderborn.
Plastverarbeiter 11/2020, ISSN 0032-1338 // projekt badawczy „OffPlas”, projekt IGF nr 19661 N Tantec
![](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2020/02/tantec-section-divider.jpg)
Wideo: VacuTEC | Urządzenie do próżniowej obróbki plazmowej
![](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2020/02/tantec-section-divider.jpg)
![](https://tantec.pl/wp-content/uploads/2020/02/tantec-section-divider.jpg)